Premia opcyjna jest jednym z podstawowych pojęć w nauce inwestowania z wykorzystaniem opcji. Co więcej, jest to jedna z głównych kategorii, na których skupia się uwaga inwestorów. Zachowanie premii opcyjnej oraz jej wrażliwość na zmianę poszczególnych czynników wpływających na jej wysokość jest bolączką i pasją wielu graczy wykorzystujących w swoich działaniach ten typ instrumentu. Dlatego tak ważne jest, aby dokładnie zrozumieć ten element budowy opcji. Tak z regulacyjnego, jak i praktycznego punktu widzenia.
Czym jest premia opcyjna?
Można powiedzieć, że premia opcyjna jest ceną opcji. Jest to dokładnie ta wartość, na którą patrzymy, chcąc opcję kupić lub wystawić. Zajmując długą pozycję w opcji, płacimy równowartość premii wystawcy opcji, który stoi z drugiej strony transakcji. Jest ona naszym kosztem, stanowiąc przychód osoby zajmującej na opcji krótką pozycję. Dlatego też mówiąc, że opcje tanieją lub drożeją, inwestorzy mają na myśli zmianę cen poszczególnych opcji.
Dlaczego więc nazywa się to premią, a nie ceną? Nie dotarłem do konkretnych źródeł, lecz wydaje się to wynikać z sytuacji wystawcy opcji, który otrzymuje „premię” za wzięte na siebie ryzyko w postaci zobowiązania do uiszczenia na rzecz nabywcy kwoty rozliczenia, jeśli opcja zostanie wykonana. Więcej o wzajemnych zobowiązaniach nabywcy i wystawcy opcji pisałem w poprzednim wpisie.
Rzeczą, o której trzeba pamiętać jest mnożnik. Premia opcyjna nie jest wyrażana w złotych, jak w przypadku akcji, czy też w procentach, jak przy obligacjach, ale w punktach indeksowych, podobnie jak kontrakty terminowe na indeks Wig20. Każdy z tych punktów wart jest 10 zł i mnożnik ten, w przeciwieństwie do kontraktów terminowych, nie ulega zwiększeniu na 20 zł. Dlatego też jeśli opcja w arkuszu kosztuje 36 jest to 36 punktów indeksowych, czyli 360 zł. Podobnie wystawiając opcję za cenę 4,52 otrzymamy przychód w kwocie 45,20 zł. W powyższych rozliczeniach trzeba oczywiście uwzględnić prowizję maklerską.
Wartość wewnętrzna opcji
Premia opcyjna składa się z dwóch podstawowych elementów – wartości wewnętrznej i wartości czasowej. Obie te wartości ulegają zmianie, lecz pod wpływem innych czynników.
Wartość wewnętrzna jest zawsze równa sumie pieniężnej, jaką otrzymałby inwestor, gdyby opcja została wykonana przy danej cenie instrumentu bazowego. Omówmy to na przykładzie opcji call z ceną wykonania 2500. Gdyby cena rozliczeniowa opcji znalazła się powyżej tej wartości, wartość wewnętrzna będzie równa różnicy między ceną rozliczenia a strikiem. Zatem przy cenie rozliczeniowej na poziomie 2565 pkt, będzie to 65 punktów. Gdyby dzisiaj instrument bazowy znajdował się na poziomie 2723 pkt, a opcja call miała cenę wykonania na poziomie 2650 pkt, wartość wewnętrzna wchodząca w skład premii opcyjnej wynosiłaby 73 pkt.
W sytuacjach, w których cena instrumentu bazowego znajduje się poniżej ceny wykonania opcji, wartość wewnętrzna wynosi 0 pkt. Opcja posiada tylko wartość czasową.
I analogicznie w przypadku opcji sprzedaży, czyli put. Jeśli cena instrumentu bazowego znajduje się poniżej ceny wykonania, wartość wewnętrzna takiej opcji równa jest różnicy między ceną wykonania a ceną instrumentu bazowego. Przy cenie 2340 i cenie wykonania 2400 będzie to 60 punktów, natomiast wszędzie powyżej poziomu 2400 wartość wewnętrzna będzie równa 0.
Można więc powiedzieć, że wartość wewnętrzna odpowiada profilowi wypłaty opcji. Z jednej strony ceny wykonania wynosi zawsze zero, a z drugiej wzrasta o 1 punkt na każdy punkt indeksowy. Obrazuje to wykres dla przypadku opcji call:
Z powyższego można też wysnuć pewien wniosek. Skoro wartość wewnętrzna opcji wchodzi w skład premii opcyjnej to premia ta nigdy nie będzie mniejsza od wartości wewnętrznej. W rezultacie premia opcji call z ceną wykonania 2400 w sytuacji, gdy instrument bazowy posiada cenę 2600, nie może zejść poniżej 200 pkt. Będzie ona oczywiście wyższa o wartość czasową, ale nie niższa niż te 200 pkt.
Wartość czasowa opcji
Wartość czasowa nie jest już tak prosta do zdefiniowania. Można powiedzieć, że ta część premii opcyjnej, która nie jest wartością wewnętrzną jest to wartość czasowa. Proste? Okazuje się, że nie do końca, gdyż wysokość wartości czasowej jest tak zmienna i tak uzależniona od wielu czynników, że główne wysiłki wielu inwestorów skupiają się właśnie na próbie antycypowania zmian wartości czasowej.
Jak sama nazwa wskazuje, w przypadku opcji czas ma wielką wartość. Wynika to z faktu, że opcje nie są instrumentem o nieograniczonym czasie istnienia, ale mają ustalony z góry termin, w którym zostają rozliczone. Dlatego też z upływem dni zmienia się profil ryzyka dla wystawcy opcji oraz szanse na osiągnięcie zysku dla nabywcy opcji. Wartość czasowa reprezentuje więc możliwości, ryzyko, szanse i potencjalne scenariusze rynkowe, które mogą się zrealizować w upływającym czasie życia opcji.
Na podstawie powyższego można już wysnuć pierwszą konkluzję, że wartość czasowa zmniejsza się z upływem czasu. Rynek jest w stanie przesunąć się (wzrosnąć, spaść) o wiele bardziej w ciągu dwóch miesięcy niż w ciągu dwóch tygodni. Dlatego też wartość czasowa maleje wraz z przybliżaniem się do wygaśnięcia opcji, by w momencie rozliczenia zniknąć zupełnie. Wtedy opcja jest warta tyle, ile jej wartość wewnętrzna.
Pozostały do wygaśnięcia czas jest zaledwie jednym z sześciu czynników, które wpływają na wysokość premii opcyjnej, a co za tym idzie, również na wysokość wartości czasowej. Te czynniki to:
- cena instrumentu bazowego
- cena wykonania opcji
- czas pozostały do wykonania opcji
- zmienność instrumentu bazowego
- dywidenda
- stopa wolna od ryzyka
Nie będę w tym miejscu omawiał każdego z powyższych elementów, gdyż będzie to robione wielokrotnie w przyszłości, na dużo głębszym poziomie, niż mógłbym zrobić to teraz.
Dlaczego premia opcyjna jest ważna?
Jak to zaznaczyłem na wstępie, premia opcyjna jest jedną z głównych zmiennych podczas inwestowania z opcje. Tak samo, jak przy kupnie akcji lub kontraktów, cena którą płacimy za określone rynkowe szanse na zarobek jest najważniejsza. Podobnie dla wystawcy opcji, premia otrzymywana za ponoszone ryzyko jest wyznacznikiem, czy warto jest brać na siebie pewne obowiązki, które będziemy musieli być może wykonać (np. przekazanie nabywcy opcji niemałej często kwoty rozliczenia).
Sama premia opcyjna może być również przedmiotem zainteresowania dla inwestorów tylko spekulujących z wykorzystaniem opcji. Dźwignia finansowa dostępna na opcjach jest zmienna i niekiedy bardzo atrakcyjna. Kusi do kupowania i sprzedawania tych instrumentów w poszukiwaniu zysku na samych zmianach ceny. W tych sytuacjach tym ważniejsze jest odpowiednie poznanie zachowania premii opcyjnej.
Często inwestorzy szukają zarobku na opisanej nieco powyżej zależności, w myśl której wartość czasowa opcji maleje wraz z przybliżaniem się do jej wygaśnięcia. Skoro coś spada „z definicji”, być może warto jest to sprzedać na krótko i cieszyć się zyskiem? Tutaj sprawa nie jest taka prosta, gdyż strategie te należą do jednych z najbardziej ryzykownych i ich stosowanie nie może mieć miejsca bez kompleksowej wiedzy o opcjach. Mam nadzieję, że za jakiś czas każdy z moich czytelników będzie gotów podjąć to wyzwanie.
Podsumowanie
Jest to zaledwie wprowadzenie do tematyki premii opcyjnej, ale wprowadzenie konieczne. Warto jest od początku przykładać się do zapoznawania się z tą tematyką, gdyż wielu inwestorów na własnej skórze przekonało się, jak szybko mogą się zmienić warunki rynkowe i wystawiona przez nas nieopatrznie opcja zaczyna generować wielkie ryzyko i wymaga do utrzymania ogromnego depozytu.
Dodaj komentarz